Zespół Otella bywa nazywany alkoholowym obłędem zazdrości, obłędem opilczym lub paranoją alkoholową. To rodzaj psychozy urojeniowej. Zazwyczaj dotyka mężczyzn po 40 roku życia, chociaż występuje także u starszych kobiet. Swoją nazwę zespół Otella wziął od tytułowego bohatera tragedii Szekspira, który był patologicznie zazdrosny o Desdemonę, swoją żonę. Stale podejrzewał ją o zdradę, chociaż nie miał ku temu żadnych racjonalnych przesłanek. W wyniku urojeń zabił partnerkę, a gdy dowiedział się, że zawsze pozostała mu wierna, popełnił samobójstwo. Podobnie postępują alkoholicy cierpiący na tak zwany obłęd opilczy – czasami ich choroba doprowadza do znęcania się nad kobietą, a nawet do zabójstwa.
Przyczyny zespołu Otella
Według badań, główną przyczyną zespołu Otella są uszkodzenia układu nerwowego spowodowane długotrwałym nadużywaniem alkoholu. Dokładna etiologia nie jest jednak znana. Zespół ten nie występuje u wszystkich uzależnionych – niektóre dane pokazują, że dotyka około 30% alkoholików, którzy poddali się leczeniu, ale stwierdza się go również w przebiegu innych chorób psychiatrycznych. Prawdopodobnie pojawienie się objawów zależy od stopnia degradacji układu nerwowego oraz od predyspozycji osobowościowych. Wśród nich wymienia się: nadmierną wrażliwość, w tym wrażliwość na niepowodzenia, skłonność do agresji, do reagowania lękiem, nieufność, niską samoocenę, lękowy styl przywiązania, a także osobowość paranoiczną skłonną do podejrzliwości i tworzenia teorii spiskowych.
Objawy paranoi alkoholowej
Podstawowym objawem zespołu Otella jest niezachwiane przekonanie o niewierności partnerki. Osoby, u których stwierdza się ten zespół, są pewne, że ich kobiety spotykają się z innymi mężczyznami – jako dowód podają częste spóźnienia, znalezione paragony, nitki lub włosy na ubraniach. Paranoik praktycznie każde zachowanie partnerki jest w stanie przekuć w argument potwierdzający niewierność. Nawet zły humor, wyjście z domu do sklepu czy dłuższe zostanie w pracy będzie potwierdzeniem jego tezy. Czasami alkoholicy wierzą, że wszyscy wokół skupiają się na ukrywaniu zdrady, posądzając o kłamstwa nie tylko żonę, lecz także sąsiadów, rodzinę i przyjaciół. Chory często wręcz zmusza partnerkę do przyznania się, a nawet jeśli ona potwierdzi jego obawy tylko po to, żeby uspokoić sytuację, wyśle tym samym sygnał, że postępowanie paranoika jest słuszne i dobrze robi, kontrolując ją na każdym kroku.
Osoba cierpiąca na zespół Otella nie rozumie, jak absurdalnie się zachowuje i nie przyjmuje do wiadomości żadnych tłumaczeń. Dużym problemem u chorych są zachowania, których dopuszczają się wobec swoich partnerek – śledzą je, nagrywają, przeszukują ich rzeczy, podsłuchują rozmowy, kontrolują wiadomości wysłane z telefonu czy komputera, nachodzą w pracy, a nawet prześladują i grożą. Choroba w swoim rozwiniętym stadium powoduje, że osoba z zespołem Otella skupia się wyłącznie na poszukiwaniu dowodów zdrady – wszystko inne przestaje się liczyć. Urojenia często stają się przyczyną agresji zarówno psychicznej, jak i fizycznej wobec kobiet oraz podejrzewanych kochanków. Zdarza się, że prowadzą nawet do zabójstwa.
Zespół Otella może współwystępować z depresją, schizofrenią oraz stanami lękowymi.
Sposoby leczenia
Diagnozuje się go na podstawie badania psychiatrycznego i szczegółowego wywiadu związanego z nadużywaniem alkoholu. Zazwyczaj konieczna będzie także rozmowa z osobą z otoczenia alkoholika, najlepiej z partnerką, która stała się obiektem zazdrości.
Całkowite wyleczenie zespołu Otella jest praktycznie niemożliwe. Można powiedzieć, że to choroba, z którą trzeba się zmagać do końca życia. Dodatkowo, im później zostanie postawiona diagnoza, tym trudniej przeprowadzić skuteczną terapię. Nawet, jeśli uda się opanować objawy na jakiś czas, mogą one nawracać i dotyczyć także kolejnych partnerek chorego. Zaleca się, aby osoba cierpiąca na ten zespół zachowywała abstynencję, pozostawała pod opieką psychiatry, a także stale zażywała leki przeciwpsychotyczne. Ewentualne przerwanie terapii może skutkować nawrotem objawów.
Przeważnie przed rozpoczęciem leczenia pacjenci kierowani są na odwyk, w niektórych przypadkach z nakazu sądu, ponieważ bardzo trudno jest zachęcić chorego do terapii. Zdarza się, że objawy zespołu abstynencyjnego wzmagają objawy zespołu Otella, dlatego pierwsze dni po odstawieniu alkoholu mogą być wyjątkowo trudne dla pacjenta i osób z jego otoczenia.
Bibliografia
- E. Bańcyr, Kiedy zazdrość rodzi chorobę – zespół Otella, https://www.psychiatria.pl/artykul/kiedy-zazdrosc-rodzi-chorobe-zespol-otella/18079
- A. Klimkiewicz, Zaburzenia psychiczne wynikające z picia alkoholu, https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/81341,zaburzenia-psychiczne-wynikajace-z-picia-alkoholu
- M. Stańczyk, Zespół Otella. Zazdrość czy choroba?, https://www.focus.pl/artykul/zespol-otella-chorzy-z-zazdrosci
- B.T. Woronowicz, Paranoja alkoholowa, http://www.psychologia.net.pl/slownik.php?level=48
- Zaślepienie zazdrością – zespół Otella, https://www.psychologgia-plus.pl/blog/zespol-otella/
- Zespół Otella, czyli obłęd zazdrości. Czym jest, jakie są jego przyczyny i czy da się go wyleczyć?, https://lumine.me/blog/terapia/zespol-otella-czyli-obled-zazdrosci-czym-jest-jakie-sa-jego-przyczyny-i-czy-da-sie-go-wyleczy
